Felieton/esej

"13 Kazań do biskupów polskich" powstało w ciągu dziewięciu dni dni smutnego roku 2010, cztery miesiące po katastrofie smoleńskiej. Napisałam je w sierpniu, podczas ponurej wojny prowadzonej pod Pałacem Prezydenckim przez "prawdziwych Polaków", zwolenników PIS, gorliwych chrześcijan i godne współczucia osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne. Jedynym czytelnym przesłaniem tej wojny oprócz politycznej , niesmacznej manipulacji, była ekspresja rozpaczy i nienawiści do wszystkiego i wszystkich.

Fragment

Dwadzieścia cztery godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu. Od kilku lat Departament Obrony Stanów Zjednoczonych przeznacza ogromne środki na badania nad pewnym gatunkiem ptaków. Pasówka białobrewa jest w stanie latać przez kilka dni i nocy bez przerwy na sen. Badania mają doprowadzić do odkrycia metody pozwalającej utrzymać długotrwałą, niewymagającą snu aktywność także u ludzi. Stawką jest stworzenie żołnierza, a w dalszej perspektywie również pracownika i konsumenta, który przez wiele dni może się obyć bez snu.

Prędzej czy później każdy z nas zmuszony będzie zmierzyć się z pytaniem: czy odnajdę w sobie wystarczająco dużo odwagi i roztropności, by zapobiec ziszczeniu się najczarniejszego scenariusza katastrofy ekologicznej? Czy zdołamy uniknąć najgorszych scenariuszy kryzysu ekologicznego, czy też nie, przyszłe pokolenia będą żyć w świecie dla nas obcym, prawdopodobnie nieprzyjaznym, potencjalnie wrogim. Nawet sposoby, które mają zażegnać niebezpieczeństwo ? co nie jest wcale pewne ? puszczą w ruch siły dogłębnej transformacji. Świat antropocenu to świat, którego my sami, jego stwórcy, nie będziemy w stanie rozpoznać.

Niezmienne tło naszej egzystencji, które mieliśmy za oczywistość, istnieje już tylko w zamazujących widoki wspomnieniach i wiodących na manowce ideologiach. Czas spojrzeć dookoła ? i w głąb siebie ? na nowo. Ta książka to towarzysz, nie przewodnik, w podróży po zmieniającym się świecie.” „Antropocen dla początkujących” to zbiór literacko-reporterskich rozważań o tym, jak kwestie środowiska naturalnego łączą się z zagadnieniami społeczno-politycznymi, gospodarczymi i kulturalnymi. Autor zabiera czytelników w podróż po zmieniającym się świecie epoki człowieka, w sposób wielowymiarowy ukazując skalę wyzwań i problemów, przed jakimi stawia nas postępujący antropocen. Przyjęta w książce perspektywa ekologiczna pomaga zrozumieć niebezpieczeństwa ? ale i możliwości ? świata antropocenu, sugerując nowy sposób patrzenia na otaczającą nas rzeczywistość.

Eseje Juraszka są opowieścią o tym, co bezpowrotnie utraciliśmy, ale również o tym, co wciąż jeszcze zyskać możemy. O zaprzepaszczonych szansach, ale i nadziejach na nowy, lepszy początek.

Polska jest krajem antysemickim. Jest również krajem katolickim. Nie oznacza to bynajmniej, że wszyscy Polacy to antysemici lub katolicy. Albo że jedno  i drugie. Znaczy to tylko, że antysemityzm, podobnie jak katolicyzm, zrośnięty jest od wieków z naszą tradycją, obrzędowością i wychowaniem. Że bez nich mielibyśmy jako naród inną świadomość, inną kulturę polityczną, a nawet inną moralność. Że tkwią w nas głęboko jako „kwestia”, „problem”, „odniesienie historyczne”, albo „rdzeń”, „wyróżnik”, „fundament”...

Apartheid izraelski. Przewodnik dla początkujących to lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć historyczne korzenie okupacji Palestyny, charakter trwającego tam dziś konfliktu oraz rozwój wznoszonego przez Izrael systemu represji, kolonizacji, separacji i dyskryminacji. Ben White pokazuje powstanie Izraela w wyniku czystki etnicznej przeprowadzonej w Palestynie w 1948 r, a także bada obecne struktury reżimu apartheidu narzuconego Palestyńczykom. Książka oparta na bogatym materiale źródłowym i rozległych badaniach autora w zajmujący i przystępny sposób wprowadza w trudną materię okupacji Palestyny.

Architektura szczęścia to porywająca opowieść o wzajemnych relacjach człowieka i otaczających go budowli, sprzętów i przedmiotów codziennego użytku. Przyglądając się z zaraźliwym entuzjazmem najróżniejszym obiektom architektonicznym, de Botton zgłębia jednocześnie ukryte pragnienia, lęki i aspiracje ich mieszkańców. Przenikliwie i z humorem pokazuje nam, jak możemy lepiej umeblować swoje życie.

Książka Ivana Čolovicia to autorski wybór dokonany specjalnie dla Wydawnictwa Czarne z jego dorobku z lat 1997-2004.
Eseje te łączy teza, że Bałkany nie są obszarem pozbawionym kultury, jak się je stereotypowo przedstawia, lecz wręcz przeciwnie - na Bałkanach kulturę się przecenia, panuje tam terror kultury nad polityką. Mowa oczywiście o nacjonalistycznej koncepcji kultury, o tym, jak agresywny nacjonalizm posługuje się kulturą, jak się do niej odwołuje, żeby usprawiedliwić i ukryć politykę narodowego egoizmu, dominacji i nietolerancji, żeby narzucić swoją, "lepszą" kulturę innym, nawet sięgając po broń.

Bolszewicy i apostołowie to osiem fascynujących życiorysów i osiem postaci, które wywarły istotny wpływ na dzieje dwudziestowiecznej Rosji. Ich dzieje to opowieść o walce, polityce, rewolucji, miłości, wierze, bólu i śmierci. A ponad nimi tragiczne pytanie: „Czy było warto?”. Wielki pisarz Maksym Gorki, który stał się człowiekiem instytucją. Bracia Aleksander i Włodzimierz Uljanowowie, którzy byli niczym awers i rewers tej samej monety. Mikołaj II, czyli Hiob zasiadający na tronie cara. Aleksander Parvus – czerwony kapitalista, który kupił rewolucję. Borys Sawinkow, terrorysta i romantyk. Maria Spiridonowa, która stała się świętą pośród rewolucjonistów. I Aleksandra Kołłontaj – apostołka miłości, chcąca udowodnić kobietom, że w niczym nie są gorsze od mężczyzn.

Wydawca: Bractwo Trojka
Seria: Tikn
Wydanie: pierwsze, 2019
Ilość stron: 40
Okładka: miękka
ISBN: 9788366114036

„Bukareszt (...) jest jak wrzątek albo kipiel, wzburzony i zmętniały. (...) Atrybuty miasta: czarne kłęby przewodów na słupach jak gniazda porzucone przez ptaki, atmosfera rozkopania i prowizorki obok bankietów w sklepowych witrynach, przeszywający zapach lip i rozgniecionych winogron. Elegancja architektury z zamierzchłego świata. Stukot rozchybotanych tramwajów, klaksony rozwścieczonych taksówek na sekundę przed stłuczką. Zaśpiew cygańskich dzieci i staruszek włóczących się w pobliżu niezliczonych kwiaciarni, które prowadzą matki tych dzieci i córki tych staruszek. Wszędzie psy jak czarne i szare tobołki porzucone przez kogoś, kto bardzo się spieszył.”

Dwa słynne eseje, które weszły do kanonu humanistyki.

Sławomir Masłoń proponuje całościową i zaskakującą interpretację dzieł Coetzee`go.

Czy wiecie, jak działają świat, popkultura, media i relacje międzyludzkie? Uważacie, że wystarczy znać parę prostych zasad, żeby sprawnie poruszać się w rzeczywistości? Ta książka udowadania, że się mylicie.    

W 2014 roku Reni Eddo-Lodge, brytyjska dziennikarka i blogerka, opublikowała na Facebooku post zatytułowany „Dlaczego nie rozmawiam już z białymi o kolorze skóry”. Napisała w nim, że ma już dość wyjaśniania białym ludziom, jak czują się osoby o innym kolorze skóry, ma dość ich reakcji – od znudzenia i niezrozumienia po agresję. Ci, którzy sądzą, że biały kolor skóry jest „naturalny”, nie są w stanie pojąć, na czym polega rasizm, zwłaszcza ten ukryty, strukturalny.
Autorka pisze o własnych doświadczeniach, przytacza prace badaczy, nie pomija żadnego z ważnych aspektów rasizmu; pokazuje jego korzenie, pisze o uprzywilejowaniu białych, rasizmie strukturalnym i o czarnym feminizmie.    

Ponieważ źle znoszę fakt, że prawo izraelskie narzuca mi przynależność do jakiejś fikcyjnej wspólnoty etnicznej, a jeszcze gorzej konieczność prezentowania się reszcie świata jako członek klubu wybranych, przeto oświadczam, że chcę podać się do dymisji i przestać uważać siebie za Żyda

Shlomo Sand

"Po wypisach Wojciecha Nowickiego poczułem się Gargantuą, przeczytałem jedno Dno oka, a połknąłem dwanaście, a może i tysiąc sto dwadzieścia jeden innych książek". Marek Bieńczyk (ze Wstępu)

Polsko-ukraińska antologia esejów pod redakcją Moniki Sznajderman i Serhija Żadana.