Ekonomia polityczna

Czy lepiej opłacany dyrektor osiągnie lepsze wyniki?

A. Tak B. Nie

Czy ludzie w krajach rozwijających się nie są przedsiębiorczy?

A. Tak B. Nie

Czy reputacja gospodarki planowej runęła wraz z komunizmem?

A. Tak B. Nie

Jaki wynalazek miał większy wpływ na gospodarkę?

A. Internet B. Lodówka

Jeśli na wszystkie te pytania udzieliliście odpowiedzi „A”, nie mieliście racji. Koniecznie sięgnijcie po tę książkę, zaskoczy was bardziej niż inwazja Marsjan. Jeśli wybieraliście poprawne odpowiedzi, gratulujemy. W 23 rzeczach znajdziecie jeszcze wiele innych dowodów na to, że to wy macie rację, a mainstreamowa ekonomia nie.

Powstanie i kryzys strefy euro to efekt nadziei, marzycielskich założeń, kompletnie nietrafionych pomysłów i brutalnych starć polityków. Sam początek tej historii, obwieszczenie Johna Connally’ego, sekretarza skarbu w gabinecie Richarda Nixona, o demontażu globalnego systemu walutowego z Bretton Woods, nadaje jej dramatyczną tonację. Connally tłumaczył ten ruch z kowbojską prostotą: „Na mój rozum ci wszyscy cudzoziemcy tylko myślą, jak nas wyrolować, dlatego my powinniśmy ich wyrolować pierwsi”. Odpowiedź Europejczyków na gest Nixona miała bardziej dystyngowany charakter. Helmut Schmidt i Valéry Giscard d’Estaing poprzedzili ustanowienie Europejskiego Systemu Walutowego symbolicznym spotkaniem w katedrze w Akwizgranie, gdzie pokłonili się szczątkom Karola Wielkiego. Tak jak on chcieli zjednoczyć Europę, choć część elit uważała, że ich marzenia to majaki. Norman Tebbit, ulubiony minister Margaret Thatcher, nazwał jeden z elementów ESW, mechanizm kursów walutowych, mechanizmem kryzysu wiekuistego. 

Historia powstania i upadku europejskiej waluty spisana przez Janisa Warufakisa wciąga i porusza. Służy też ku przestrodze, bo jak pisze autor, „zjednoczona Europa oparta na wolnym handlu, swobodnym przepływie kapitału, wspólnym prawie pracy i wspólnej walucie da się, niestety, pogodzić zarówno z programem nazistowskim, jak i z programem postępowym, humanistycznym, internacjonalistycznym. Tę otrzeźwiającą myśl dzisiejsza Europa ma obowiązek utrwalić w swej zbiorowej świadomości”.

W Europie stało się coś bardzo, bardzo złego. Janis Warufakis widział to z bliska. Posłuchajmy, co ma nam do opowiedzenia. Może jeszcze nie jest za późno.
Rafał Woś, „Polityka”

Raport, którego celem jest dostarczenie informacji na temat Światowej Organizacji Handlu (WTO) - Instytucji, która w ostatniej dekadzie zyskała takie możliwości wpływania na decyzje gospodarcze i społeczne, jakich nigdy wcześniej w dziejach świata nie posiadał nikt inny.

ABC Projektariatu, to nie tylko zabawna gra słów (prekariat + projekt) ale też raport, który jest przeznaczony dla wszystkich, którzy żyją w cyklu projektowym.

Zwolennicy analizy systemów-światów, której poświęcona jest niniejsza książka, mówili o globalizacji na długo, zanim powstał ten termin – ale nie jako o czymś nowym, lecz jako o czymś, co stanowi podstawę nowoczesnego systemu-świata od chwili jego powstania w szesnastym wieku.

Książka bardzo szeroko traktuje "autonomii robotniczej", poruszając wiele różnorodnych wątków: badania robotnicze, analizę składu klasowego, krytykę organizacji partyjnych i związkowych, taktykę akcji bezpośredniej, kwestie uznania itd. Zaprezentowany w niej materiał jest potrzebnym głosem w dyskusji na temat teorii i praktyki radykalnego ruchu pracowniczego.

Kryzys długów publicznych uderzył w wiele krajów Europy. Według popularnego wyjaśnienia wszystko dlatego, że społeczeństwa Grecji, Portugalii, Irlandii, Hiszpanii czy Włoch „żyły ponad stan”. W rzeczywistości zadłużenie państw nie ma nic wspólnego z wydatkami socjalnymi i wysokością płac. Długi spowodowała wieloletnia neoliberalna polityka rządów: obniżki podatków dla najbogatszych i od kapitału, deregulacje rynków finansowych, prywatyzacje usług publicznych i systemów emerytalnych. Doprowadziła ona do poważnego zmniejszenia źródeł finansowania budżetów, a akcje ratowania zagrożonych upadkiem banków prywatnych w 2008-2009 r. gwałtownie pogorszyły sytuację.

Podczas gdy książka ta nie stroni od teorii, bez której nie sposób zrozumieć rzeczywistości, starałem się uniknąć wszelkiego rodzaju żargonu. Zakładam, iż czytelnik/czytelniczka nie ma szczególnego rozeznania w ekonomii i historii gospodarczej. Staram się do nich odwoływać, by wyjaśnić bieżące wydarzenia. Nie poświęcam wiele miejsca na omówienie alternatywnych podejść (nieuniknione lub nieodparte uwagi w tym duchu są zwykle ograniczone do przypisów), poza zarysowaniem dominujących metod teorii ekonomicznej, o ile wycisnęły one swoje piętno na polityce gospodarczej.

Paul Mattick

Autorka przedstawia powstanie i działalność Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych, największej organizacji związkowej zrzeszającej tę grupę zawodową. To herstory („jej historia”) tego niezwykłego związku, opowiedziana przez jego założycielki i aktywistki, poruszająca nie tylko różne aspekty działalności związkowej, lecz także utrudnienia, jakie napotykają kobiety chcące uczestniczyć w sferze publicznej.

Rosnące nierówności szkodzą wszystkim: przyczyniają się do kryzysów ekonomicznych, zmniejszają produktywność społeczeństwa i osłabiają wzrost gospodarczy. Niepewność jutra, słaby system edukacji i ochrony zdrowia, kryzys mieszkaniowy – to też wszystko sprawa nierówności. To przez nie społeczeństwa nie wykorzystują pełni swojego potencjału. Zamiast żyć, uczyć się, pracować i uczestniczyć w demokracji, walczą o kawałki z coraz mniejszego tortu.

Trudno powstrzymać się od myśli, że żyjemy w wielkim cyrku. Kiedy siedzimy na kanapie po dniu ciężkiej pracy oraz wielu godzinach dojazdu do pracy i powrotu z pracy, surrealistyczne opery mydlane na ekranie telewizora przynoszą nam przegląd globalnej gry: tyle a tyle bomb spadło na Syrię, jeszcze więcej uchodźców na granicach, kłopoty z wielką finansjerą, najnowsze gole, które strzelił Lewandowski, dyskusja o tym. Ach tak – i kto po Wielkiej Brytanii, Węgrzech, Grecji lub Polsce grozi opuszczeniem UE w imię najwyższych ideałów narodowych. Na pewno jest to gra. Raporty Crédit Suisse i Oxfam pokazują nam wielką przepaść dzielącą właścicieli gry i widzów: 8 miliarderów posiada więcej bogactwa niż najbiedniejsze 50% mieszkańców kuli ziemskiej, a 1% najbogatszych posiada więcej niż pozostałe 99%. Czy oni to wszystko produkują? Oczywiście, wszystko zależy od tego, jaką rolę odgrywa się w tej grze. Jeśli jednak chodzi o stymulowanie graczy, to kodeks etyczny tego sportu napisały wilki z Wall Street: Greed is good, Chciwość jest dobra!

Zaskakująco aktualna i ważna publikacja zbiorowa - wśród autorów Immanuel Wallerstein i Randall Collins. Polecamy!

W błyskotliwych felietonach publikowanych na przestrzeni kilku lat w dzienniku „Libération” autor Kapitału w XXI wieku analizuje skutki światowego kryzysu gospodarczego, problemy reform emerytalnych, przesłanki stojące za działaniami rządów i programami partii politycznych, tajemnice podatku węglowego i deklaracji podatkowych europejskich bogaczy.

Susan George łączy radykalizm krytyki i pragmatyczne poszukiwanie wyjścia z kryzysu, w jakim pogrążył się kapitalizm. W prosty, azarazem pełen niezwykłej erudycji sposób, autorka wyjaśnia strukturalne przyczyny globalnego załamania, rządzące nim mechanizmy i wskazuje na możliwe alternatywy systemu, który przez lata prezentowano jako bezalternatywny. Książkę tę czyta się niczym kryminał i nie ma w tym nic dziwnego, bo u podłoża upadającego właśnie porządku tkwi kombinacja przestępczej chciwości kapitalistów i bankierów z utopijną wiarą w to, że uzyskane kosztem większości niebotyczne zyski paru procent najbogatszych przełożą się kiedyś na korzyści dla pozostałych.

Tematem pierwszego Zeszytu Wolnego Uniwersytetu Warszawy jest kultura nie dla zysku. Autorzy tekstów składających się na tę pozycję dokonują teoretycznego i praktycznego badania warunków produkcji wiedzy i kultury w późnym kapitalizmie, analizy kondycji życia aktywistów, twórców i animatorów kultury, wywierania wpływu na politykę kulturalną oraz uczestnictwa w dyskusjach o obecnym i przyszłym kształcie naszych społeczeństw. Publikacja podsumowuje pierwszy rok pracy Wolnego Uniwersytetu Warszawy nomadycznej i sieciowej instytucji edukacyjnej będącej ośrodkiem krytycznej refleksji nad polityką kulturalną. WUW nawiązując do tradycji wolnej edukacji, skupia się na tworzeniu środowiska, w którym możliwa będzie krytyczna refleksja nie tylko nad kulturą, ale także nad jej społecznym, politycznym i ekonomicznym zapleczem. Teksty zawarte w pierwszym Zeszycie WUW-u zajmują się nie tylko tym, jaka sztuka powstaje, ale też tym, jak jest finansowana, produkowana i dystrybuowana.

„Demokracja ekonomiczna może wydawać się dziwnym pojęciem. Nauczyliśmy się cenić demokrację polityczną, żywotną dla naszej wolności. Gdy jednak gospodarka staje się dominująca we wszystkich sferach, nawet w samej polityce, trzeba przemyśleć na nowo ogólną równowagę procesów podejmowania decyzji, które dziś nazywa się governance.

Europa znalazła się między młotem neoliberalizmu a kowadłem odradzających się nacjonalizmów. Ulrike Guérot przekonuje, że oba te oblicza obecnego kryzysu więcej łączy niż dzieli. Unia Europejska jaką znamy, wyrażała zarówno aspiracje liberalnych federalistów, jak i nacjonalistycznych zwolenników ojczyzn. I to właśnie ta Europa, rozumiana jako związek państw konkurujących na kontynentalnym rynku, właśnie się kończy.